می دانید که موتور الکتریکی ماشینی است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند کاربرد موتور در لوازم منزل به گونه ای است که بدون آن لوازم در منزل هرگز قادر به انجام کاری نمبی باشید

در لوازم خانگی دو نوع موتور استفاده می شود که به شرح زیر است :

الف – موتورهای آسنکرون                                                ب – موتور های یونیورسال

  موتورهای آسنکرون (تکفاز)

اینگونه موتورها دارای دو قسمت اساسی می باشند

1 – استاتور

استاتور یک هسته با شیارهای مخمختلف میباشد که از پرس شدن دیناموبلش (ورقه های فلزی با لعاب سیلیس ) بر روی یکدیگر به وجود آمده است

سیم بندی درون شیارهای استاتور قرار میگیرد که با اتصال آن به برق یک میدان آهنربایی دوار به گردش در می آید .

ابعاد هسته و تعداد شیارها و نیز سیم بندی و قطر سیم موتورهای آسنکرون بستگی به نوع کاربرد و میزان قدرت ماشین دارد

2 – رتور

قسمت گردنده موتور آسنکرون رتور می باشد که از ورقه های نازک لعابکاری شده فولاد تشکیل شده است در استاتور یک میدان آهنربائی گردان به وجود می آید که در نتیجه رتور آهنربائی که به گردش در می آید .

در موتور های قدرت بالا بیش از یک میدان آهنربایی به کار رفته است . (میدان دوم ،میدان کمکی یا راه انداز می باشند ) در اینگونه موتور ها ممکن است که که سیم پیچ دوم        (راه انداز) به طور دائم به همراه سیم پیچ اصلی در مدار باشد و یا بعد از راه اندازی از مدار خارج شود 

موتور های آسنکرون دارای انواع مختلفی می باشند که مختصراَ به شرح بعضی از آنها می پردازیم

الف _ موتور آسنکرون با راه انداز غیر خازنی

اینگونه موتورها دارای دو سیم پیچ (اصلی و کمکی ) می باشند اختلاف مقاومت الکتریکی بین این دو سیم پیچ زیاد می باشد  و در این موتورها پس از زسیدن سرعت رتور به 75% سرعت نامی موتور ، کلید گریز از مرکز سیم پیچ کمکی را از مدار خارج می کند و با سیم پیچ اصلی در حالت کار باقی می ماند

ب – موتور آسنکرون با راه اندازی به وسیله خازن موقت 

این موتورها دارای گشتاور راه اندازی بالایی هستند و علامت اختصاری آنها CSM  میباشد

در این موتورها یک خازن الکترولیتی با ظرفیتی حدود 200 الی 500 میکروفارد ی با سیم پیچ کنکی سرس بسته شده است که این مجموعه باسیم پیچ اصلی موازی بسته می شود که این خازن باعث به وجود آمدن اختلاف فاز بین سیم پیچ اصلی و کمکی می گردد

در این موتورها نیز پس از رسیدن سرعت رتور به 75% سرعت نامی ، کلید گریز از مرکز خازن و سیم پیچ کمکی را از مدار خارج می کند .

ج – موتور آسنکرون با راه انداز به وسیله خازن دائمی

این موتورها در جاهایی که بار کم وجود دارد استفاده می شود که یک خازن را با سیم پیچ فرعی سری میبندند و کلید گریز از مرکز نیز دیگر استفاده نمی شود .

علامت اختصاری این موتورها PCSM می باشد

ظرفیت خازن به کار رفته 2 الی 20 میکروفاراد است که این خازن به طور دائم در مدت کار موتور در مدار می باشد

د – موتور آسنکرون با راه اندازی موقت و دائم

این موتورها دارای دو خازن می باشند که یکی از آنها پس از رسیدن دور موتور به 75% سرعت نامی از مدار خارج می شود و خازن دومی به همراه سیم پیچ کمکی تا پایان کار موتور در مدار می ماند خازن اول ظرفیت بالاتری دارد ولی در مدت زمان کم در مدار است و خازن دوم با ظرفیت کم (2 الی20 میکروفاراد ) ولی به طور دائم در مدار می ماند جهت تغییر گردش یک  موتورآسنکرون کافی است که دو سر سیم پیچ اصلی و یا کمکی را در این مدار جابجا نمائیم  .

روشهای شناسایی سیم پیچ اصلی و کمکی

1 – سیم پیچ کمکی دارای اهم (مقاومت ) بیشتری نسبت به سیم پیچ اصلی است

2 – سیم پیچ کمکی همیشه با خازن سری بسته می شود .

3 – سیم در سیم پیچ کمکی دارای قطر بسیار کمتری نسبت به سیم پیچ اصلی  است .

4 – اگر موتوری باز شده است و اگر سیم پیچها قابل دید و روئیت باشند ،سیم پیچ اصلی زیر شیار ها می باشند و سیم پیچ کمکی همیشه رو می باشد

 عیوب احتمالی در موتورهای آسنکرون تکفاز

الف – موتور اصلاَ َ روشن نمی شود و اصلآ جریانی دریافت نمی کند

1 – ممکن است مدار موتور قطع باشد  (این عیب را توسط مولتی متر و اهم متر عیب یابی نمود )

2 – ممکن است فیوز مدار سوخته باشد

همانطور که می دانید در مدارراه اندازی موتورها به علت جریان راه اندازی بالا از فیوز های فشنگی با آمپراژهای متفاوت استفاده می شود که در صورت سوختن فیوز فشنگی پولک ته آنها جدا می شود .

ب – به محض اتصال وصل موتور به مدار فیوز مدار را قطع می نماید

1 – ممکن است در مدار اتصال کوتاه باشد

2 – ممکن است در خازن اتصال کوتاه رخ داده باشد

3 – ممکن است سیم پیچهای رتور معیوب باشند

ج – در هنگام کار موتور فورآ داغ و گرم می شود

1 - سیم پیچهای  موتور نیم سوز شده باشد

2 - بار موتور زیاد باشد

3 - کلید گریز از مرکز از مدار خارج نمی شود

د – هنگام متصل کردن موتور به برق صدای بدی از موتور در می آید (در این حالت موتور حرکت نمی کند )

1 – ممکن است   سیم پیچهای اصلی و کمکی موتور قطع  باشند ( با اهم متر تست شود )

2 – سیم پیچهای موتور نیم سوز و یا کامل سوخته است

3 – خازن خراب بوده و یا سوخته است

4 – کلید گریز از مرکز خراب باشد

و – وقتی موتور روشن شود محور آن به سختی حرکت می کند

در این حالت امکان دارد یکی از موارد زیر برای بلبرینگ موتور اتفاق افتاده باشد زیرا بلبرینگ  موجود در موتور نقش بسزایی در چرخش رتور دارند

بلبرینگ ترک خورده باشد

در سطح داخلی حلقه ها ی بلبرینگ حفره و شیار ایجاد شده باشد

بلبرینگ فرسوده و یا پوسید ه باشد

جهت جلو گیری از این امر می توانید از گریس خوب جهت چرب کردن آن استفاده نمائید و از سوار نمودن آن روی موتور بپرهیزید

4 – امکان دارد بلبرینگ گرپاژ کرده باشد

موتور های یونیورسال

 این موتورها میتوانند هم در جریان مستقیم ( DC) و هم در جریان متناوب (AC) کار کنند از این جهت می باشد که این موتورها کاربرد بیشماری در صنعت دارند

در موتورهای یونیورسال بر خلاف موتورهای آسنکرون نیازی به میدان آهنربائی گردان نیست و بلکه به وسیله نیروی وارد شده بر روی هادی حامل جریان گشتاور حاصل میشود

سرعت این موتورها بسیار بالاست که بدین جهت در اکثر وسایل برقی خانگی از این موتورها استفاده می شود ( چرخ گوشت – جارو برقی – پنکه و ....)

در این موتورها فرقی نمی کند که جریان DC باشد AC وقتی از سیم پیچ آرمیچر که با سیم پیچ میدان سری می باشد می گذرد خطوط قوای میدان مغناطسی قطبها با خطوط قوای آرمیچر برخورد کرده که سبب گردش موتور می شود .

ساختمان موتور یونیورسال

الف –قطبها

قطبها در موتور یونیورسال وظیفه ایجاد میدان اصلی را به عهده دارند که از دو بالشتک (پیچک) که روی قطب پیچیده شده تشکیل شده است .

هسته فلزی قطبها از ورقه های فولاد لعاب کاری شده درست شده است (لعاب سیلیسیم)  تعداداین ورقه های فولادی به ابعاد موتور بستگی دارد د راین موتور بالشتگها روی کفشکهای قطب قرار دارند که با سیم پیچ سری بسته می شوند

ب – آرمیچر

قسمت گردنده موتور یونیورسال  آرمیچر میباشد که خود از سه قسمت تشکیل شده است

1 – محور

محور آرمیجر  یک استوانه فولادی یا آهنی است که قسمتهای مختلف آرمیچر روی آن نصب می شوند دو انتهای محور درون بوش قرار دارد

نکته & : در موتورهای یونیورسال کمتر به جای بوش از بلبرینگ استفاده می شود

2 – هسته

هسته این موتورها نیز از ورقه های لعاب کاری شده می باشد که شکل این ورقها  بستگی به شیار های آرمیچر و ابعاد هسته دارد

3 – کلکتور

کلکتور تیغه های مسی می بشد که این تیغه ها کنار یکدیگر می باشند که البته از هم و نیز از محور توسط عایق میکا جدا می باشند  این تیغه های مسی قبل از سیم بندی از هم عایق می باشند ولی پس از سیم بندی توسط پیچکهای به یکدیگر راه می یابند در موتورهای مختلف تعداد این تیغه ها  با یکدیگر فرق می کنند که به طور مثال در موتور آسیاب برقی 6 و یا 8 تیغه قرار دارد

کنترل دور موتور یو نیورسال

1 – توسط دیمر

2 – توسط ایجاد تغییراتی در مدار موتور

ساختمان کلید های فرمان طوری می باشد که به محض وارد کردن فشار به کلید ، بقیه کلید هایی که در مدار می باشند قطع (باز ) می شوند .

نکته & : در موتورهای یونیورسال توان پایین ، برای دو سرعت کردن موتور از روش یکسو سازی نیم موج استفاده می شود

تغییر جهت گردش در موتورهای یونیورسال

بشتر موتورهای یونیورسال جهت امر خاصی و با گردش مشخصی طراحی و ساخته می شوند که در صورت تغییر جهت گردش موتور فوق خواهد سوخت که فقط میتوان مسیر گدش را پس از سرویس دستگاه اصلاح نمود

بعضی از تعمیر کاره پس از باز و بسته نمودن موتور ، موتور در جهت غیر اصلی خود می چرخد که روشهای زیر جهت این امر صورت می گیرد :

1 – تغییر جهت  جریان دربالشتکها

در این روش باید ورودی و خروجی هریک از قطبها راباهم عوض نمود

2 – تغییر جهت جریان در آرمیچر

در این روش باید دو سر سیم متصل به زغالهای موتور را با هم عوض نمود

عیوب احتمالی در قطبها و آرمیچر موتور یونیورسال 

1 – قطبها

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: